Câu chuyện của Tảo xoắn
Chuyện kể rằng: Vào những năm 1960, một bác sĩ người Pháp đã đến khảo sát sự đa dạng sinh học tại một vùng đất ở Trung Phi. Bác sĩ này không khỏi ngạc nhiên khi thấy đây là một vùng đất bình thường như các vùng khác ở xung quanh nhưng những thổ dân ở đây rất cường tráng, khỏe mạnh, không mấy khi ốm đau bệnh tật cũng không dùng thuốc thang gì và tuổi thọ rất cao. Bà rất tò mò nên đã mày mò, tìm hiểu sự khác biệt nhưng từ không khí đến tất cả mọi thứ đều như nhau cho đến khi bà tìm hiểu về khẩu phần ăn của họ, bà đã phát hiện thức ăn của họ chủ yếu là một loại bánh được làm từ một loại rong rêu lấy từ trong hồ nước có màu xanh lục trong vùng. Bà đã đem mẫu nước trong hồ về Pháp nghiên cứu và phát hiện ra trong đó là loại tảo xoắn Spirulina.
Spirulina là một loại vi tảo trong thiên nhiên, màu xanh lam, có dạng xoắn hình lò xo (nên tên gọi là tảo xoắn). Tảo có kích thước rất bé, chỉ khoảng 0,25 mm, chỉ nhìn thấy được qua kính hiển vi. Chúng sống trong môi trường nước giàu chất kiềm và khoáng chất.
Tảo xoắn Spirulina được thế giới nhanh chóng đưa vào nghiên cứu, xây dựng mô hình nuôi trồng tảo, chế biến và chiết xuất để làm thức ăn, dược phẩm, mỹ phẩm Tảo được sản xuất nhiều nhất ở Mê-hi-cô và Mỹ. Trại tảo lớn nhất ở Hawaii rộng khoảng 25 ha và Trung Quốc 16 ha,…
Nhu cầu Tảo Spirulina rất lớn, tuy nhiên sản lượng lại chưa nhiều, nên giá bán những chế phẩm từ tảo xoắn rất đắt. Thị trường nhập tảo nhiều nhất là Nhật Bản, Mỹ và Tây Âu. Ở nước ta tảo xoắn bắt đầu được chú ý nhưng tỷ lệ ngoại nhập vẫn chiếm trên 70% và giá cả còn đắt đỏ.
Năm 1984, Giáo sư tiến sỹ Nguyễn Hưu Thước lúc bấy giờ ông đang là viện trưởng viện công nghệ – sinh học thuộc Viện Hàn lâm khoa học ông đã đem mẫu tảo xoắn từ Nhật Bản về Việt Nam và nuôi tại nhiều địa điểm như ở Hà Nội, Bắc Ninh,… đến năm 1985 cơ sở nuôi trồng tảo xoắn đầu tiên được ra đờivới quy mô công nghiệp đó là công ty nuôi trồng tảo xoắn Vĩnh Hảo ở Bình Thuận … Riêng cơ sở Vĩnh Hảo, Bình Thuận từ năm 2010 đến nay đã sản xuất 25-30 tấn tảo/năm. Toàn bộ sản phẩm này được Công ty Dược Hậu Giang bao tiêu chế biến thành dạng viên nang, viên nén và một số chế phẩm khác.
Nắm bắt được thông tin về giá trị của tảo xoắn và nhu cầu trong nước và thế giới đối với loài tảo này, bà Trần Thị Thao ở xã Quỳnh Long đã quyết định xây dựng dự án “Nuôi trồng sản xuất Tảo xoắn Spirulina”. Năm 2011, bà đã được thuê gần 5 ha đất ven biển thuộc Xóm 6, Xã Quỳnh Lương, Huyện Quỳnh Lưu để đầu tư xây dựng và sản xuất.
Qua thông tin đại chúng và của một số giáo sư ở trường Đại Học Vinh, bà Thao được biết giáo sư, tiến sĩ Dương Đức Tiến là một nhà khoa học về công nghệ sinh học, chuyên gia về ngành Tảo Việt Nam. Ông đã tạo được sản phẩm mới giàu dinh dưỡng chiết xuất từ giống tảo địa phương và giống tảo của các khu vực trên thế giới như Nhật Bản, Úc, Châu Phi,…. Từ năm 1982, ông đã thành lập Bảo tàng giống tảo Việt Nam, là nơi cung cấp giống và tư vấn xây dựng quy trình nuôi tảo. Đến nay giáo sư Dương Đức Tiến đã đi nghiên cứu, hội thảo khoa học về tảo ở 43 nước trên thế giới. Giống Tảo xoắn Spirulina do ông tạo ra làm thực phẩm chức năng, sản phẩm cho chăn nuôi thủy sản, gia súc gia cầm, làm phân bón hữu cơ cho nguồn rau sạch của địa phương.
Giám đốc Trần Thị Thao đã cất công tìm gặp giáo sư trình bày ý tưởng xây dựng một cơ sở nuôi trồng sản xuất tảo. Lúc này giáo sư chưa có ý kiến gì mà mời bà đi thăm một cơ sở nhỏ sản xuất tảo ở Đông Anh- Hà Nội. Sau đó không lâu giáo sư mời bà Thao dự hội thảo khoa học về tảo do công ty dược Hậu Giang tổ chức tại Thành phố Vinh – Nghệ An.
Sau đó, bà mời GS.TS. Dương Đức Tiến về khảo sát vùng đất ven biển Quỳnh Lương – Quỳnh Lưu. Ấn tượng đầu tiên của giáo sư khi đến nơi là một môi trường khí hậu trong lành, chan hòa ánh nắng. Giáo sư đã lấy mẫu nước ở đây về Hà Nội để nuôi thử tảo. Đồng thời trong lúc này bà Thao đã mời Trung tâm Kỹ thuật 1 – Tổng cục Đo lường Chất lượng Trung ương phân tích thẩm định các mẫu đất, mẫu nước nổi, nước ngầm ở các vị trí, độ sâu khác nhau vùng ven biển Xóm 6 – Quỳnh Lương. Các thông số khoa học kỹ thuật về môi trường, đất, nước, các khoáng chất đa lượng, vi lượng và đặc biệt là độ kiềm pH đều đảm bảo phù hợp cho Tảo xoắn Spirulina phát triển.
Tháng 01/2012, giáo sư, TS Dương Đức Tiến chính thức ký hợp đồng hợp tác triển khai dự án nuôi trồng sản xuất tảo xoắn Spirulina với Công ty TNHH Thanh Mai. Ông chịu trách nhiệm chính về khoa học công nghệ – chỉ đạo, cố vấn mọi khâu kỹ thuật trong nuôi trồng sản xuất và chế biến sản phẩm Tảo Spirulina. Từ đây Công ty được mang tên đầy đủ là: “Công ty TNHH công nghệ sinh học phục vụ đời sống sản xuất, thương mại và du lịch Thanh Mai”.
Sau khi san lấp giải phóng mặt bằng, Công ty Thanh Mai bắt tay làm đường giao thông, xây hệ thống tường rào bảo vệ, nhà điều hành, phòng thí nghiệm, kho tàng nhà xưởng, hệ thống cấp nước, các bể lọc, hệ thống bể sản xuất tảo ngoài trời. Các phòng ban, bộ phận cũng được thiết lập như phòng môi trường; phòng thí nghiệm; phòng nhân giống cấp I; sản xuất giống cấp II; bộ phận nuôi trồng tảo ngoài trời; bộ phận thu hoạch tảo, xử lý ozon, ly tâm; bộ phận làm khô sấy phun để làm được bột tảo khô; bộ phận đóng gói, sản xuất viên nang, viên nén, thanh trùng và bảo quản sản phẩm; bộ phận kiểm tra chất lượng sản phẩm…Công ty Thanh Mai đã đầu tư trang thiết bị phòng thí nghiệm hiện đại để phục vụ lưu giữ và nhân giống tảo,tiết kiệm được một khoản chi phí lớn cho việc mua giống tảo bên ngoài.
Tuy nhiên vì một số lí do khách quan, chi phí đầu tư quá lớn nên công ty không thể tiếp tục duy trì sản xuất. Cùng lúc đó, ông Nguyễn Văn Hùng, một quân nhân đã về hưu đã có cơ duyên dùng sản phẩm và chính ông đã cảm nghiệm được giá trị của tảo xoắn đối với sức khỏe của chính bản thân ông. Sau đó, ông có cơ duyên gặp gỡ nhiều nhà khoa học và hiểu thêm về đặc tính, công dụng của tảo xoắn. Trong lúc tìm đường kết duyên với tảo xoắn, ông gặp Công ty TNHH Công nghệ sinh học phục vụ đời sống – sản xuất – thương mại – du lịch Thanh Mai – một doanh nghiệp nhỏ tại xã Quỳnh Lương, huyện Quỳnh Lưu, Nghệ An cũng nuôi trồng, chế biến sản phẩm này đang gặp khó khăn, có mong muốn được chuyển nhượng. Ông Hùng lại là một người con của đất Quỳnh Lưu – Hoàng Mai có ý muốn về lại quê hương góp phần sức mình xây dựng quê hương sau những năm tháng xây dựng và cống hiến cho đất nước. Năm 2016, ông đã quyết định mua lại và tiếp tục đầu tư xây dựng công ty nuôi trồng tảo xoắn Spirulina và lấy tên là Công ty CP khoa học công nghệ Tảo VN.
Theo ông Hùng, nhu cầu trên thế giới cũng như ở Việt Nam về sản phẩm chế biến từ tảo Spirulina làm thực phẩm chức năng giàu dinh dưỡng, bởi công dụng của nó rất hữu ích cho sức khỏe của con người như khắc phục các bệnh lí về xương khớp, hỗ trợ điều trị bệnh tiểu đường, mỡ máu, bệnh viêm loét dạ dày, đại tràng, táo bón, bệnh thiếu máu, bệnh thận, bệnh ung thư và nó còn giúp trẻ hóa , làm đẹp cho làn da phụ nữ. có giá trị ứng dụng trong y học, nhưng chưa nhiều người dân được tiếp cận, sử dụng. Bởi việc sản xuất tảo xoắn Spirulina gặp nhiều khó khăn do công nghệ phức tạp, chi phí đầu tư lớn. Vấn đề đặt ra, làm thế nào để sản xuất được tảo xoắn Spirulina trong điều kiện nhân tạo theo quy mô công nghiệp nhằm tạo được lượng sản phẩm lớn, giá cả hợp lý, nhưng vẫn bảo đảm được chất lượng và số lượng để đáp ứng nhu cầu thị trường.
Xuất phát từ thực tế đó và qua trải nghiệm của bản thân và gia đình, ông rất mong muốn được phát triển mạnh mẽ sản phẩm này. Trước mắt giúp người dân, nhất là những người có thu nhập thấp, người mắc bệnh hiểm nghèo có điều kiện tiếp cận, sử dụng các sản phẩm từ tảo Spirulina chất lượng cao, giá thành hợp lý. Sau khi hoàn thành các thủ tục tiếp nhận doanh nghiệp nuôi trồng tảo xoắn, ông Hùng tiếp tục trao đổi với các chuyên gia, nhà khoa học ở Bộ Khoa học và Công nghệ, Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn. Do sản phẩm có tính ứng dụng cao, dự án do ông đề xuất đã được Bộ Khoa học và Công nghệ lựa chọn tài trợ thông qua Dự án “Đẩy mạnh đổi mới sáng tạo thông qua nghiên cứu, khoa học và công nghệ – FIRST” (Dự án FIRST) do Ngân hàng Thế giới tài trợ, Bộ Khoa học và Công nghệ là cơ quan chủ quản Dự án.
Theo mục tiêu và các tiêu chí khắt khe đặt ra của dự án Fist, tảo xoắn Spirulina nhằm nghiên cứu để sản xuất các sản phẩm thực phẩm chức năng phục vụ con người và phục vụ nuôi trồng thủy sản, thức ăn chăn nuôi, xử lý nguồn nước. Sản phẩm làm ra sẽ được dự án hỗ trợ tiếp thị, tiêu thụ khắp cả nước và còn được tiếp thị xuất khẩu ra nước ngoài. Đặc biệt, dự án First còn thực hiện nghiên cứu để chiết xuất chất chống ung thư Chlorins 6 từ tảo xoắn xanh lục.
Sản phẩm tảo xoắn Spirulina của công ty sẽ ngày càng được nhân rộng và tạo ra nhiều sản phẩm phụ để thuận lợi hơn cho người sử dụng.
